De flow van mensen samenbrengen is mijn levensrode draad

Lovende reacties ontvangen op de openhartige interviews over individuele flowervaringen dat schijnt mij, Sandra, op dit moment toe. Zo ook in een mailtje van Eric Mathieu, oud sportdocent en vitaliteitsmanager bij de Universiteit van Tilburg. Hij introduceerde het begrip ‘flowmotion’ bij ons wat me weetgierig maakte. Ik wilde deze man, die nu twee jaar met pensioen is en één brok energie uitstraalt, het hemd van het lijf vragen over flow. En zo geschiedde.

Eric, wil jij het eerste puntje van je hemd optillen door ons kort mee op reis te nemen door jouw vitaliteitsloopbaan bij de Universiteit van Tilburg?

‘Deze reis langs memory lane maak ik zielsgraag’, antwoordt Eric barstend van enthousiasme. “Na de ALO te hebben afgerond, werd ik bij de universiteit aangenomen als leraar voor de sporten volleybal, basketbal, voetbal en een voor mij nog onbekende sport, schermen. Het beginnersgeluk lachte me toe. Vijf jaar lang mocht ik, aan de hand van een collega, de tijd nemen om het lesgeven in deze mystieke sport te leren. De apotheose blonk in het samen schrijven van een boekje met de titel ‘Schermen met de Floret ‘.

De universiteit zorgt goed voor haar personeel, wat voor sportleraren betekent dat ze naarmate ze ouder worden meer de switch mogen maken naar coördinerende en personele taken. Het organiseren van een gezondheidsweek groeide uit naar gezondheidsprogramma’s waarin bewegen, slapen, voeding, werkgeluk, mindfulness en balans de belangrijkste thema’s waren. Zo werd ik de laatste jaren voor mijn pensioen vitaliteitsmanager. Tijdens een Europees Universiteiten Congres voor Sportcentra in het Radboud mochten we met dit programma ook een eervolle prijs in de wacht slepen. ‘Alweer zo’n blinkende, gouden kroon op mijn werk’, straalt Eric trots om direct over te springen naar een volgende, oplichtende herinnering.

Het management van Academic Services vroeg me op een gegeven moment om een sport- en spelmiddag te organiseren over het thema samenwerken. Uiteraard legde ik de link met sportteams. Ook al heb je allemaal een andere basisplek en functie, het is essentieel dat het einddoel voor alle spelers glashelder is. ‘Allemaal hetzelfde shirt aantrekken, maakt je beslist nog geen team’, grapt Eric.’

Bij aanvang van deze middag gaf ik alle 76 deelnemers twee satéprikkers. ‘Wat moeten we daarmee?’ werd me verbluft gevraagd. ‘Nou, neem er eentje en kijk of je deze doormidden kunt breken’, was mijn antwoord. Uiteraard lukte dat bij iedereen. Daarna vroeg ik iedereen om het tweede stokje weer in te leveren. Met een strik eromheen, gaf ik de hele bos aan de directrice om de breekbaarheid te testen, zonder resultaat.

Met deze symboliek wilde ik duidelijk maken dat alles wat je in je eentje doet, kwetsbaar blijft en breekbaar is. Als team kun je met samen opgestelde spelregels, aandacht en doelen onbreekbaar worden en teamflow bereiken. Deze bundel heeft later nog jaren bij de directrice op haar bureau gestaan. ‘Werken met symboliek vind ik prachtig. Ik kan je zo nog vele voorbeelden geven’, roept Eric.

De dreiging van de bocht uitvliegen maakt me onrustig en ik onderbreek dan ook zijn passionele woordenwaterval met een zenuwachtig lachje. ‘Straks mijn botte schrijversbijl door jouw verhalen horen snijden voelt nu al pijnlijk Eric’, grinnik ik met een grijns, om net voldoende ruimte te scheppen voor de overstap op mijn volgende vraag.

Eric, in ons mailcontact heb je verteld dat je bezig bent met het schrijven van een boek met de titel: ‘Soms zit het mee, vaak zit het tegen’. Wat vertelt deze titel over jou?

Onverstoorbaar stapt Eric weer in zijn vertellers-trein terwijl hij meedeelt: ‘het leven gaat niet over het 100% nastreven van geluk’. Door de tegenslagen in mijn leven, zoals een persoonlijke crisis na een scheiding en endeldarmkanker mocht ik ondervinden hoe sterk ik nu werkelijk in mijn schoenen sta. Het verdiepen in Boeddhisme hielp me te aanvaarden van wat is. Alles opschrijven, zelfs ook een afscheidsbrief als ik zou komen te overlijden, was een helend anker voor mij. In mijn ziekteperiode mocht ik gelukkig veel steun ervaren van mijn familie, vrienden en collega’s. Het klinkt wellicht gek, maar juist door dit warme bad, was ik in staat om het levenstouw volledig los te laten. Als het op dat moment mijn tijd was geweest, was het goed zo.

Ik heb begrepen dat je nu helemaal schoon bent van kanker. Toch? Wat heeft deze ziekte jou aan Grow-Motion, zoals je dat zelf noemt, gebracht?

Ja, ondanks dat ik nu te dealen heb met een stoma, ben ik verder volledig hersteld en zie je me weer volop tennissen, fitnessen en sociaal actief zijn. ‘Growmotion’ zit voor mij in de overtreffende stap die ik heb gemaakt richting dankbaarheid en verwondering over ‘het leven’. ‘Bedenk je eens even, Sandra’, droomt Eric weg: ‘Hier in deze enorme kosmos, op een klein bolletje dat aarde heet, lopen we door elkaar te krioelen. Doordat een zaad- en ei celletje samensmolten werd ik als tiende kind, met een paar miskramen ertussendoor, geboren in ons grote gezin van 11 kinderen. Opeens was ik in mijn lichaam. Dat is toch al het grootste wonder op zich. Gewoon dat we er allemaal überhaupt zijn!’ Samen in sprakeloze verbijstering over ‘dit leven’ zakkend, valt er voor het eerst een zachte deken van weldadige stilte over ons heen.

Met dankbaarheid voor dit inzicht vervolg ik even later ons gesprek. Wat je zegt, Eric. Wat een wonder, om er gewoon te mogen zijn! Heeft dat wellicht voor jou ook iets met Flow te maken? 

Goh ja! Dank dat je me hier attent op maakt. Gisteren was zo’n grijze, druilerige dag dat we zelfs geen behoefte voelden voor onze dagelijkse frisse neuswandeling. De dagen daarvoor waren we druk in de weer geweest met het verhuizen van mijn dochter. Helemaal in de niets-hoeven-te-doen-zone mogen zakken, maakte dat we de liefde voelden stromen wat ons in een bubbelende geluksroes bracht.

De flow van het in deze zone zijn, ken ik overigens ook nog van vroeger, als ik met mijn zoon Jelle naar de speeltuin ging. Hij kreeg dan van mij alle ruimte voor zijn spel. ‘Echt papa, mag ik nóg 10 keer van de glijbaan gaan?’ ‘Ja jongen, ook nog wel 15 of 20 keer als jij dat wilt’. Dit voelde voor ons samen als totale zijnsovervloed.

Kunnen we dan stellen dat we naast ‘flowmotion’, waarmee jij flow bedoelt die groeit als je in beweging komt, ook flow bestaat die ontstaat in het nietsdoen? En kun je meer vertellen over jouw ‘flow in motion’?

‘Wat inspirerend, Sandra, dat we samen tot deze twee richtingen van flow mogen komen. ‘Flowmotion’ in werk, sport en muziek kan bij mij ontstaan als ik aan een activiteit begin waar ik me volledig aan committeer. Hiervoor ga ik altijd eerst innerlijk bij mezelf te rade. ‘Past de activiteit bij mij en mijn zingeving?  Voldoet het aan mijn persoonlijke waarden? En vind ik de activiteit leuk?’

Flow wordt dan een middel om mijn doel te bereiken. Ik wil bijvoorbeeld een tenniswedstrijd winnen; hierbij helpt een gelijkmatigheid in focus en prestatie mij om één te worden met een activiteit. De beste tenniswedstrijd die ik ooit speelde, verloor ik op papier. Maar in mijn hart vierde ik de weergaloze overwinning op mezelf omdat ik door de focus een van mijn beste wedstrijden ooit speelde.

Vóór mijn persoonlijke crisis vond ik winnen overigens uiterst belangrijk. Ik wilde gezien worden en de beste zijn. Nu kan mijn prijzenkast me, bij wijze van, gestolen worden. Mijn tegenslagen in mijn leven hebben me geleerd om van mezelf te gaan houden, dan is waardering uit de buitenwereld leuk, maar niet meer noodzakelijk.

Tennis heeft me overigens ook een belangrijk lesje over aanvaarding geleerd. Na een lange blessure speelde ik niet meer op het niveau dat ik gewend was. Opeens had ik in plaats van één, twee tegenstanders. Zo overhoop van irritatie lag ik met mezelf. Zie dan nog maar eens lekker potje te spelen of zelfs te winnen.

Je hebt al een prachtige flow-aanjagers zoals verwondering, zingeving, je waardes, iets leuk vinden, focus en aanvaarding, genoemd Eric. Kun je hier nog wat dieper op ingaan, wat is bijvoorbeeld jouw Why in het leven ? En heb je wellicht nog meer flow-aanjagers die voor jou belangrijk zijn?

De flow van ‘mensen samenbrengen’ is mijn levensrode draad. Daarom hield ik zo van mijn werk. Aandacht is hierbij de sleutelwaarde. In gesprekken of in het spel met anderen ging me dit altijd natuurlijk af. In het taken uitvoeren vond ik dat veel lastiger, dan wilde ik vooral vinkjes ‘done’ kunnen zetten. Ook hier heeft het Boeddhisme me geïnspireerd. Dagelijkse activiteiten, zoals na het douchen de tegels droogmaken is voor mij een aandacht oefening geworden. ‘Hoe voelt de beweging van de trekker over de tegels en de voegen. Welk geluid maakt deze beweging?. Hoor ik de druppels vallen? Ik betrek al mijn zintuigen erbij zodat ik de ontspanning van ‘het nu’ ervaar. Een belangrijke stap richting ‘flowmotion’.

Even maakt Eric een filosofisch uitstapje. Wat zou het toch mooi zijn, bezint hij, als ieder moment van je leven je volledige aandacht krijgt. Op je sterfbed kijk je dan terug op iedere seconde, minuut, uur, dag, week, maand en jaar als één deinende flow-reis.

Als ik overigens opnieuw geboren zou worden, ging ik weer precies hetzelfde werk doen. Het genot dat ik nu mag ervaren omdat ik oud-studenten heb mogen ‘toucheren’ die nu eervolle rollen vervullen in de maatschappij, maakt me zeer trots. De gedachte ‘hier heb ik een steentje aan bijgedragen door het vuur in hun hart te helpen ontvlammen’ verwarmt me van top tot teen.

‘Dank je wel, Eric, voor het delen van zoveel mooie flowinzichten. Ik ben er helemaal van gaan stralen’. Toch wil ik ook nog graag wat wijsheid van je horen omtrent flow-saboteurs. Kun je ons daar ook inzicht in geven?

Kortgezegd hebben we het dan over de tegenpolen van alle flow-aanjagers die ik de revue heb laten passeren. Zo werd ik ooit gevraagd om voor 45-plussers binnen de universiteit een Health Check af te nemen. Dit is nogal een technisch gebeuren met formulieren invullen, bloed afnemen, enzovoort. Ik voelde dat mijn levensenergie in dit werk stagneerde en dat voelde niet goed. Dan kun je beter niet door blijven modderen maar dien je gewoon te stoppen! Dat heb ik gedaan waardoor ik in samenspraak met mijn leidinggevende weer een mensenmens-rol ging vervullen. Je blijft uiteindelijk altijd zelf verantwoordelijk voor het vis-in-het-water gevoel in je werk maar ook in je leven.

Mijn afsluitende statement is dan ook: ontplooi alleen die activiteiten waar je hart van gaat zingen. Het probleem van geen ‘nee’ kunnen zeggen heb ik vaak, vooral bij vrouwen, voorbij zien komen in de workshop werk-privé balans. Nee zeggen blijkt zo moeilijk, zeker als je altijd door iedereen aardig gevonden wilt worden. Ook is het vaak een magere ‘ja’ uit een verantwoordelijkheidsgevoel waar je jezelf mee gevangen zet; zowel op je werk als privé.

Een ‘nee’ is dus nee, een magere ‘ja’ is ook een nee en pas als je van binnen een ‘Halleluja Yeah’ voelt, zit je op het juiste pad van wat jij écht leuk vindt, passende bij jouw zingeving. Dat is dé benzine in jouw startmotor richting ‘flowmotion’.

Erik werd geïnterviewd door Sandra Lensink