Storytelling is een unieke reis

Hoi Anne, ik val maar direct met de deur in huis… Hoe is de samenwerking tussen jou en Jeroen tot stand gekomen?

Zo’n 8 jaar geleden gaf ik een cursus storytelling. Jeroen deed daaraan mee omdat hij gevraagd was als spreker. Dit was voor hem een hele nieuwe tak van sport. Omdat we allebei van een flinke dosis humor houden en qua energie op dezelfde golflengte zitten, hadden we direct een klik.

Jeroen ontdekte tijdens deze cursus dat ik het theater naar het bedrijfsleven breng en al snel werd ik onderdeel van de grotere leiderschapstrajecten. De skills die theatermakers en acteurs gebruiken om hun publiek te boeien kunnen namelijk door iedereen getraind worden. Het is belangrijk dat je je presentatie of verhaal écht laat leven. Performance kunstenaar Marina Abramovic zegt hierover: ‘A powerful performance will transform everyone in the room’. Dat is wat ik je wil leren!

Wanneer had jij zelf de ervaring dat flow tijdens jouw performance de aanzet was tot nadenken of zelfs transformatie?

Op de middelbare school greep ik iedere mogelijkheid aan om met theater bezig te zijn. Zo rolde ik door audities om een hoofdrol te spelen in het toneelstuk ‘The Wave’, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, waarin een geschiedenisleraar zijn leerlingen mee terugneemt naar het Duitsland van de jaren ’30. Hij richt een zogenaamd nieuwe beweging op om te laten zien hoe snel fascistische ideeën kunnen gaan woekeren. Dit naar aanleiding van een vraag van de leerlingen hoe het kon dat Hitler zo’n aantrekkingskracht had op mensen.

In mijn monoloog werd de boodschap helder: fascisme zit niet in de anderen, maar in onszelf en kan in ons allemaal aangewakkerd worden. Tijdens het spelen verdween Anne als het ware naar de achtergrond. Er is als acteur een moment dat je kunt gaan vliegen; dat alles echt is, ondanks de verzonnen situatie waarin je je bevind. Als acteur en publiek ervaar je dit direct doordat een bepaalde spanning voelbaar wordt. Alles klopt en wordt de waarheid van dat moment. Dit was de eerste keer dat ik deze flow in acteren zo duidelijk ervaarde.

Na mijn middelbare school ging ik naar de toneelschool. Vanwege mijn liefde voor theater, maar ook dat waar theater voor staat, namelijk; diepe verbinding zodat via bijzondere en creatieve wegen elkaar raken en in beweging zetten mogelijk wordt. Soms serieus, soms met een flinke dosis humor.

Theater is tot veel in staat en daar wilde ik iets mee gaan doen. In eerste instantie als regisseur in het theater, docent acteren en als zangeres/performer. Later ben ik mij gaan specialiseren in het geven van coaching op het gebied van storytelling. Nog steeds ben ik op verschillende manieren met mijn vak bezig. Ik werk met professionals en amateurs, kunstenaars en mensen uit heel andere takken van sport. Ik hou van de diversiteit en het leggen van verbanden tussen al die verschillende ‘takken’.

Hoe doe jij dat? Het theater naar het bedrijfsleven brengen?

 Wat ik tijdens mijn workshops doe gaat veel verder dan technieken over jezelf presenteren overdragen. Vaak zijn er bij deelnemers hele vastomlijnde kaders over hoe je goed moet presenteren. Er wordt dan gekeken naar de grote namen die al jaren op podia staan. Zo moeten zij het dan ook kunnen. En dat levert bakken vol stress en ongemak op.

Ik help deelnemers om zonder oordeel naar zichzelf kijken en naar hun opdracht. Ik vind het belangrijk dat iedereen gaat genieten van het vertellen van hún verhaal. Als het een feestje wordt voor jezelf, wordt het dat namelijk ook voor je publiek. En zeg eens eerlijk. Wie zit er nu op een gortdroog feitenverhaal te wachten. Niemand toch?

Kun je hier een concreet voorbeeld van geven?

Vorig jaar had ik een man in de groep die enorm blokkeerde in zijn nieuwe rol binnen het bedrijf waar hij werkt. Hij mocht van zijn manager de reizen naar het buitenland overnemen om daar productpresentaties te geven. De manager had hem perfect voorgekauwd welk verhaal hij tijdens die presentaties moest gaan geven. Dit wierp alles blokkerende barrières op in zijn hoofd: ‘mijn manager is daar zo goed in’ en ‘ik moet het precies zo doen als hij’. In plaats van een fantastische kans werd het voor hem een last. Zodra we deze beperkende overtuigingen éénmaal boven water hadden gekregen, zijn we gaan kijken hoe hij dezelfde inhoud volledig op zijn eigen manier kon gaan vertellen. Waarom was hij zelf zo enthousiast over wat ze verkopen? En wat voor manier van praten en inspireren past er bij hem? Er ontstond ontspanning, ruimte en plezier en ineens leek het vertellen van het verhaal hem super gemakkelijk af te gaan. Hij kreeg letterlijk grip op de situatie en een enorm vertrouwen in zichzelf.

Wat een indrukwekkend voorbeeld. Kun je ook in zijn algemeenheid vertellen hoe er flow komt in een presentatie die iemand geeft?

Wil je flow krijgen in je verhaal of in je presentatie dan zijn drie vragen heel belangrijk, namelijk: Wie ben jij? Wie is je publiek? Wat wil je bereiken? Flow wordt dan een groepsgebeurtenis. Storytelling is een reis. Er is niet maar één goed pad. Het is juist het genieten van het onderzoeken van alle mogelijkheden. Het gaat om de balans tussen het kennen van technieken, je unieke persoonlijkheid en het durven werken vanuit een flinke dosis verwondering en plezier.

Puur en oprecht contact maken met je publiek, heeft altijd met dit moment, het nu, te maken. Na een goede voorbereiding, mag je het lef hebben om alle spelregels los te laten en het script aan de kant te gooien. Als het moment daar is, komt het aan op volledig vertrouwen. Dan laat je zien wie je echt bent én zitten we als publiek op het puntje van onze stoel. Wij willen dat jij ons inspireert, raakt of zelfs transformeert. Welk verhaal je ook vertelt, zie het altijd als een inspirerende ervaring die je je publiek wilt geven.

Kun je nog een voorbeeld geven van hoe iemand die in eerste instantie weerstand had uiteindelijk toch flow in zijn of haar verhaal over de bühne kreeg?

Jazeker, kan ik dat. Gelukkig kom ik grotendeels mensen tegen die zin hebben om met storytelling aan de slag te gaan. Soms is dit echter anders door persoonlijke achtergronden of omstandigheden.

Onlangs was ik betrokken bij een grotere opdracht die ik samen met Jeroen deed. De groep was gevraagd om in verschillende werkgroepen een onderzoek uit te voeren naar een specifiek onderwerp. Daarna was de opdracht om de uitkomsten te presenteren aan een groter publiek, in een theaterzaal. Jezelf op die manier laten zien, was iets waar sommigen in hun functie nog nooit mee te maken hadden gehad. Daarnaast moest het deels via livestream, wat extra spannend is. Dit zorgde bij sommigen dat er angst ontstond waardoor de hakken in het zand belandden.

Weerstand is voor mij een extra uitdaging om deelnemers toch mee te krijgen ‘het weten’ los te laten en in ‘vrij spelen’ durven te stappen. Hier was het eerst nodig om veiligheid te creëren. Dat begint al met het aangeven dat het prima is als iemand weerstand of ongemak op presenteren voelt. Laat het er zijn en probeer te onderzoeken waarom je die weerstand hebt, zodat je aan die blokkades kunt werken. Ik ga je nergens toe dwingen, maar kan je helpen dingen meer ontspannen te benaderen. Hierna kon ik ze meenemen om zelf de regie te nemen en een vrije vorm te kiezen die helemaal passend was.

Één vrouw uit deze groep, die zich tijdens het leiderschapstraject bewust geworden was dat ze nogal een muurtje om zichzelf opgetrokken had, kwam met een heel persoonlijk verhaal dat heel goed aansloot op de inhoud van haar onderzoek. Ze heeft zichzelf uitgedaagd haar kwetsbare en haar professionele kant in elkaar te laten overlopen tijdens de presentatie. Voor haar een hele spannende eerste keer. Het werd door het publiek ademloos en geroerd ontvangen. En de deelneemster voelde zich gegroeid na afloop.

Een andere groep deelnemers pakte het juist tegenovergesteld aan. Om de angst te overwinnen, besloten ze volledig over de top te gaan. Een echte theatrale act, inclusief verkleedpartij. Ook dat kan en is soms nodig, helemaal doorslaan naar een kant die niet je eerste natuur is. Ook hier werd het publiek, vanuit een 180 graden andere invalshoek, volledig in het verhaal en de performance gezogen.

Hoe je een presentatie ook geeft, na afloop werkt zo’n ervaring door. Je hebt iets overwonnen, ervaren, misschien ook succes gehad. Dat laat je zelfvertrouwen en plezier om podium te pakken steeds verder groeien.

Anne is geïnterviewd en gefotografeerd door Sandra Lensink